Vajinal Ultrasonda Kist Görülür Mü? Etik, Epistemolojik ve Ontolojik Bir İnceleme
Bir sabah, kadim bir felsefi soruya benzer bir düşünceyle uyanıyoruz: Gerçeklik nedir? İnsan, sadece duyularıyla mı dünyayı algılar? Yoksa, görünmeyen, hissedilemeyen bir başka gerçeklik, her zaman var mıdır? İşte bu sorular, sadece fiziksel dünyanın ötesine bakmak isteyen bir filozofun zihninde değil, her bireyin deneyiminde yankı bulur. Çünkü insan, kendi gerçekliğini, hem somut hem soyut olanla sınırlandırırken, epistemolojik bir yolculuğa çıkar.
Bu yazıda, “vajinal ultrasonda kist görülür mü?” sorusunun ardında yatan ontolojik, epistemolojik ve etik sorgulamalara odaklanacağız. Bilgiyi nasıl edindiğimiz, gerçekliği nasıl algıladığımız ve bu süreçte insanın değerlerinin ne kadar etkili olduğu soruları, tıbbi bir gözlem ve felsefi bir sorgulama arasında ince bir çizgide durur.
Etik: İnsan Vücudu ve Tıbbi Gözlem Arasında Bir Mesafe
Tıp, insan vücudunu inceleyen bilimsel bir disiplindir, fakat insanın bedenini sadece bir obje olarak ele almak, etik olarak ciddi sorunlara yol açar. Vajinal ultrason, tıbbi bir prosedürdür ve vücuda dair bir içeriği görmek için kullanılır. Ancak, burada karşımıza çıkan etik soru şudur: İnsan vücudu üzerinde gerçekleştirilen bu tür tıbbi müdahaleler, insanın mahremiyetini ve bedenin öznel gerçekliğini ne kadar göz önünde bulunduruyor? Etik açıdan, her tıbbi müdahale, bireyin onayını ve saygıyı gerektirir. Tıpkı Michel Foucault’nun “gözleme” dair söylediklerinde olduğu gibi, vücut, yalnızca tıbbi bakış açısına tabi kılınmamalıdır; tıbbi gözlemler, bireyin öznel deneyimlerini ihmal etmeden yapılmalıdır.
Foucault’nun “Panoptikon” fikri, güç dinamiklerini ve gözlemi ele alırken, aslında tıbbi uygulamaların da ne kadar denetleyici olabileceğini gösterir. Bir vajinal ultrasonun, sadece bir cihazın bakış açısıyla vücuda uygulanması, bireyin bedenini bir obje haline getirebilir ve bu da etik sorunlara yol açar. Tıbbi gözlemler, çoğu zaman “görülmesi gereken” ve “görülmeyen” arasındaki sınırları çizse de, bu bakış açısının öznenin haklarıyla nasıl bir ilişki içinde olduğunu sorgulamak gereklidir.
Epistemoloji: Bilgi Edinme ve Görme
Bilgi kuramı, bir şeyin doğru olduğunu nasıl bilirsiniz sorusunun peşinden sürükler. Tıbbi görüntüleme tekniklerinin, yani vajinal ultrasonun, tıbbın doğruyu bulma aracı olarak kullanılması, epistemolojik bir mesele olarak karşımıza çıkar. Kistlerin, ultrasonla tespit edilmesi, sadece fiziksel bir gerçekliği yansıtmakla kalmaz, aynı zamanda bu gerçekliğe dair bilgiyi nasıl elde ettiğimize dair derin bir soru oluşturur.
Günümüzde teknolojinin sağladığı imkanlarla, neyi gördüğümüzle neyi bildiğimiz arasında farklar olabilir. Özellikle bilimsel gözlemler, gerçeği her zaman olduğu gibi yansıtmaz; bir görüntü, bir kist görüntüsü olabilir fakat bunun anlamı, tıbbi bir doğruyu yansıtmak kadar, bir insanın hayatını nasıl değiştirebileceği konusunda da sorulara yol açar. Immanuel Kant’ın “bilgi, her zaman bir subjektif filtreden geçer” görüşü burada devreye girer. Tıbbi bir cihaz, insan bedenini görünür kılar, fakat bu görüntüleri, uzmanlar yorumlarken, aynı görüntülerin gerçekte nasıl algılandığı ve ne anlam taşıdığı da epistemolojik bir meseledir.
Günümüzde, algoritmalar ve yapay zekaların görüntüleme tekniklerine entegre edilmesi, bilgiyi daha hızlı ve doğru edinme umudunu taşırken, aynı zamanda bilgi edinme sürecinin de giderek daha mekanik bir hal almasına yol açar. Burada, Friedrich Nietzsche’nin “gerçekliğe dair bilgiye ulaşma çabası, insanın içsel dürtüleriyle çelişir” söylemi, insanın yalnızca gözlemleriyle değil, içsel bir sezgiyle de doğruya ulaşma çabasını vurgular. Tıbbi görüntüleme sistemlerinde bu dengeyi kurmak zordur, çünkü gözlemler, tıbbi kişilerin birikimiyle şekillenirken, subjektif yorumlar, her zaman olasılıklar içinde kalır.
Ontoloji: Gerçeklik ve İnsan Vücudu
Ontoloji, varlık ve gerçeklik hakkında düşünmenin temelini oluşturur. Vajinal ultrasonla görülen kist, sadece fiziksel bir varlık mıdır? Yoksa bir kişinin vücudu, bir obje olarak mı görülmelidir? Ontolojik anlamda, kist, bir fiziksel şeydir, ancak vücuda ait bir parça olarak düşünülürse, bu gerçeklik, bireyin öznel varlığından nasıl ayrılır?
Jean-Paul Sartre’ın “varoluş önce gelir” görüşü, insanın varoluşunun her şeyden önce geldiğini belirtirken, insanın yalnızca fiziksel bir gerçeklik olarak ele alınamayacağına dikkat çeker. Vajinal ultrason gibi prosedürler, insanın fiziksel gerçekliğine dair bilgi sunar ancak bu gerçeklik, bir insanın tüm varlığını kapsamaz. Vücut, bir anlamda, bir özgürlük alanı olarak da kabul edilebilir ve bu özgürlük, gerçekliğe dair varolan öznelliklerin de tanınmasını gerektirir.
Örneğin, günümüzde transgender bireylerin bedenlerini yeniden şekillendirmeleri veya kadınların üreme sağlıklarına dair değişen tıbbi prosedürler, ontolojik bir bakış açısını zorlayan örnekler sunar. Vücut, bir obje olmanın ötesinde, kişinin kimliğini, toplumsal ve kişisel bir kimlik haline getiren bir varlık olarak kabul edilir. Bu bağlamda, vajinal ultrasonda görülen kist sadece bir beden parçası değil, aynı zamanda bir insanın sağlığı, duygusal durumu ve hayatındaki daha derin anlamlar için bir işaret olabilir.
Sonuç: Gerçeklik ve İnsanın Yeri
Vajinal ultrasonda kist görmek, aslında sadece fiziksel bir gözlemin ötesinde, insanın varlık ve bilgi edinme çabalarıyla bağlantılı bir meseledir. Etik açıdan, bu süreç, bireyin mahremiyetine ve bedenine saygı gösterilmesi gereken bir alanı işaret ederken, epistemolojik açıdan, bilgiyi elde etme ve yorumlama süreçlerinin ne kadar subjektif olduğuna dair derin sorulara yol açar. Ontolojik olarak ise, bedenin, bir obje olarak mı yoksa bir kimlik olarak mı görüleceği, tıbbın insan hakları ve özgürlükle ilişkisinin tartışılmasına neden olur.
Günümüzün tıbbi ve felsefi dünyasında, bu tür tartışmalar giderek daha önemli hale gelmektedir. Her birey, vücudunu sadece bir organlar bütünü olarak değil, bir anlam ve özne olarak algılar. Bu nedenle, bir kist tespiti bile, sadece fiziksel değil, bireyin varlık algısı ve hayatına dair çok daha derin anlamlar taşıyan bir soru olarak karşımıza çıkar. Ne kadar görürüz ve ne kadar anlarız?